Misje

Kościół w Polsce z powodu trudnej historii naszego kraju nie jest taką potęgą misyjną jak Kościoły w niektórych krajach Europy Zachodniej, które od XIX w. nieprzerwanie wysyłają na misje tysiące osób. Na misjach posługuje 1690 Polaków. Są oni obecni w 99 krajach na wszystkich zamieszkanych kontynentach. Poza tym w krajach byłego Związku Radzieckiego pracuje duszpastersko około tysiąca osób. Polscy misjonarze są bardzo cenieni na świecie.

Działalność misyjna należy do istoty Kościoła, który nie byłby sobą, gdyby nie troszczył się o głoszenie Ewangelii wszystkim narodom – zwraca uwagę papież Franciszek. Idąc za nauczaniem Jana Pawła II w encyklice „Redemptoris Missio”, Kościół w Polsce stara się angażować w działalność, animację i formację misyjną wszystkich swoich członków – zarówno duchownych, jak i świeckich. Katolicy, którzy nie wyjeżdżają na placówki misyjne, mogą współpracować z misjonarzami poprzez modlitwę oraz ofiary duchowe i materialne. Stają w ten sposób u boku misjonarek i misjonarzy i mają udział w ich trudach ewangelizacyjnych.

Wedle obecnych danych na całym świecie posługuje 1690 osób pochodzących z Polski. W Afryce i na Madagaskarze przebywa obecnie 676 misjonarzy, w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach – 655, w Azji - 281, w Oceanii - 65, a w Ameryce Północnej jest ich 13. Według danych z ubiegłego roku były to 1743 osoby. Obecnie jest ich o 53 mniej.

Głównym zadaniem misjonarzy jest praca duszpasterska. Są oni posłani, aby głosić Ewangelię i tworzyć wspólnoty wiary. Jednak z działalnością ewangelizacyjną zwykle łączą oni pomoc charytatywną, edukacyjną i medyczną. Wymaga tego sytuacja w krajach misyjnych – ubóstwo materialne i duchowe, niesprawiedliwość społeczna, brak poszanowania praw człowieka, korupcja i inne palące problemy społeczno-ekonomiczne.

Misjonarze stanowią niewielką część polskich duchownych. Zaledwie 3,5 proc. księży oraz 3,8 proc. sióstr zakonnych pracuje na placówkach misyjnych. Niestety, ich liczba z roku na rok maleje. Wspólnoty zakonne starają się przede wszystkim o utrzymanie działających placówek misyjnych, rzadko otwierają nowe. Maleje również grupa misjonarzy świeckich. W ostatnim dziesięcioleciu liczba misjonarek i misjonarzy z Polski zmniejszyła się o 200 osób (powody to śmierć, choroby, konieczność powrotu z misji ze względu na wiek). W Centrum Formacji Misyjnej, które przygotowuje kandydatów na misje, w 2022 r. szkoliło się 9 osób, a w przeszłości bywało ich nawet 20–30.

Na misjach posługują głównie ludzie młodzi i w sile wieku (średnia wieku polskich misjonarzy i misjonarek to 35 lat). Nie brakuje także nestorów, którzy przepracowali 50 i więcej lat, np. nadal aktywnie działa duża grupa osób, które wyjechały z kraju w latach 70. i 80. XX w. W sumie jednak polscy misjonarze są relatywnie młodzi. Poza tym łatwo adaptują się do lokalnych warunków, stanowią wzór pracowitości, odpowiedzialności i inwencji twórczej (jak np. kapucyni w Afryce, którzy otworzyli szkołę muzyczną) i nie boją się sięgać po nowoczesne środki ewangelizacyjne.

Najwięcej misjonarzy wysyłają zgromadzenia męskie, wśród których prym wiodą werbiści, franciszkanie, salezjanie i pallotyni. Na drugim miejscu są zgromadzenia żeńskie. Wśród polskich sióstr zakonnych najliczniej reprezentowane są: franciszkanki misjonarki Maryi, służebnice Ducha Świętego i elżbietanki. Na misjach pracują też księża diecezjalni fideidoniści (łac. fidei donum – „dar wiary”) i 41 świeckich.

Biskupami jest 26 polskich misjonarzy, w tym: 12 w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, 6 w Afryce i na Madagaskarze, 4 w Oceanii oraz po 2 w Azji i Ameryce Północnej.

Natomiast w krajach byłego Związku Radzieckiego posługuje około tysiąca księży, zakonników i sióstr zakonnych – najwięcej na Ukrainie.

Wolontariat – przyszłość misji?

Od kilkunastu lat w Polsce dynamicznie rozwija się wolontariat misyjny. Zazwyczaj opiera się on na strukturach i programach zakonnych lub diecezjalnych, ale niekiedy czerpie też z doświadczeń misyjnych stowarzyszeń, ruchów kościelnych i fundacji. Angażuje różne grupy – dzieci, młodzież i dorosłych.

Wolontariusze poświęcają swój czas i talenty na animację misyjną, czyli upowszechnianie świadomości misyjnej, oraz modlitewne i finansowe wspieranie ewangelizacji. Niektórzy dorośli wyjeżdżają także na placówki misyjne (przed wyjazdem przechodzą przeszkolenie i zazwyczaj sami pozyskują środki na wyjazd, np. na zakup biletów). Wśród osób, które mają za sobą takie doświadczenie, rodzą się często powołania misyjne do kapłaństwa i życia konsekrowanego. Paradoksalnie tragiczna śmierć Heleny Kmieć w Boliwii w 2017 r. nie zmniejszyła zainteresowania wolontariatem misyjnym. Przeciwnie – wiele osób dowiedziało się wówczas, że istnieje możliwość takiego zaangażowania w ewangelizację, a Helena stała się nieformalną patronką wolontariuszy wyjeżdżających na misje. Można przewidywać, że wolontariat to przyszłość misji.

Wolontariat misyjny – przykłady:

- Wolontariat Misyjny Salvator, który skupia młodych ludzi przy zgromadzeniu
salwatorianów
- Salezjański Wolontariat Misyjny – Młodzi Światu
- Wolontariat Misyjny Niniwa, organizowany przez ojców oblatów
- Wolontariat Domów Serca
- Wolontariat Akademickiego Koła Misjologicznego w Poznaniu
- Wolontariat Misyjny Sióstr Misjonarek Afryki
- Wolontariat organizowany przez Wydział Duszpasterstwa Misyjnego Archidiecezji
Krakowskiej
- Werbistowski Wolontariat Misyjny Apollo

Bieda, korupcja, prześladowania

Wielu misjonarzy pracuje w trudnych warunkach. W Afryce podstawowym problemem jest wszechobecna nędza. Misjonarze żyją tam bardzo skromnie. Ogrom wysiłku wkładają w pomoc ubogim. Z kolei w wielu krajach Ameryki Łacińskiej problemami są: niestabilność polityczna, korupcja, ograniczenia narzucane przez rządy nieprzychylne Kościołowi, a także przemoc i niesprawiedliwość. Natomiast w wielu krajach azjatyckich (choć nie tylko tam) misjonarze są prześladowani. Nie mogą swobodnie funkcjonować i niekiedy pozostaje im jedynie świadczenie o Bogu poprzez dzieła miłosierdzia.

„Z uznaniem patrzymy, jak misjonarki i misjonarze z oddaniem realizują swoje zadania misyjne – napisał bp Jan Piotrowski w komunikacie na Dzień Modlitwy, Postu i Solidarności z Misjonarzami obchodzony 5 marca 2023 r. – Nierzadko przeżywają trudności z powodu niedostatku, doświadczają obojętności lub odrzucenia. Przygniata ich ogrom ludzkiej nędzy, której nie są w stanie zaradzić. Doświadczają bezsilności i niekiedy pokusy, by się poddać. Nagląco potrzebują naszej modlitwy i duchowych ofiar, aby wytrwać w swym powołaniu. By pozostać wiernymi nakazowi Chrystusa: «Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu»”.

Czym żyją misjonarze?

Dla o. Dariusza Maruta ze Zgromadzenia Ducha Świętego, który pracuje na Madagaskarze, przedmiotem codziennej troski jest utrzymanie 24 chłopców, sierot mieszkających w domu dziecka przy misji katolickiej w Mampikony i uczęszczających do szkoły misyjnej. Liczba podopiecznych stale rośnie. Trzeba zapewnić im ubrania, wyżywienie, dach nad głową oraz to, co niezbędne do nauki.

Podobnie prozaiczne zmartwienia ma s. Cecylia Ślebzak, misjonarka w Argentynie. Zwróciła się z prośbą do polskiego Dzieła Pomocy „Ad Gentes” o dofinansowanie za-
kupu obuwia i ubrań dla dzieci i młodzieży mieszkających w wioskach Yuracare, Mojeno i Yuxis.

W Aktau w Kazachstanie ks. Adam Kalinowski buduje centrum duszpasterskie. Czterokondygnacyjny budynek powstaje powoli i wymaga jeszcze wielu prac. Aktau, położone nad morzem, ma być miejscem wypoczynku dla dzieci i młodzieży oraz ośrodkiem katechetycznym i rekolekcyjnym dla dorosłych.

Kustosz sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Ruqust (Papua-Nowa Gwinea) o. Bogdan Świerczewski CSMA rozpoczął kilkumiesięczne prace nad przygotowaniem instalacji wodnej, która zapewni pielgrzymom swobodny dostęp do wody.

Siostra Imelda Maria Zimińska ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w 1970 r. znalazła się w grupie trzech pierwszych sióstr posłanych do Zambii. Pracowała jako pielęgniarka w szpitalu w Kabwe, w Kapiri Mposhi prowadziła gospodarstwo domowe Home Craft, w którym uczyła dziewczęta prowadzenia domu, zasad higieny, opieki nad noworodkiem i gotowania. Prowadziła też lekcje religii. Organizowała 100 posiłków dziennie dla osób niedożywionych. Od 1992 r. s. Imelda mieszka w Kanyakine w Kenii. Przez kilkanaście lat odwiedzała szkoły średnie, gdzie wygłaszała pogadanki religijno-moralne. Organizowała spotkania dla młodzieży żeńskiej na temat życia religijnego. Teraz prowadzi projekt, który zapewnia naukę 300 dzieciom z ubogich rodzin.

Od 1986 r. na misjach w Rwandzie i Kamerunie pracuje pielęgniarka s. Ewa Małolepsza ze Zgromadzenia Sióstr od Aniołów. Rozbudowała i wyposażyła ośrodek zdrowia. Angażuje się w profilaktykę HIV i leczenie AIDS. Działa w duszpasterstwie rodzin. Zajmuje się osobami starszymi i opuszczonymi. Mimo choroby nowotworowej powróciła do pracy w Kamerunie.

Znanym i szanowanym misjonarzem w całej Tanzanii jest franciszkanin o. Krzysztof Cieślikiewicz. Był delegatem prowincjalnym misji w Tanzanii, a następnie kustoszem kustodii prowincjalnej św. Maksymiliana Kolbe. Prowadzi pracę ewangelizacyjną w archidiecezji Dar es-Salaam i wykłady w Morogoro oraz w Wyższym Seminarium Międzydiecezjalnym w Segerei. Zainicjował powstanie ośrodka edukacji młodzieży, który prowadzi obecnie dwa przedszkola i trzy szkoły: podstawową, średnią i techniczną.

Ciekawą historię ma również ks. Jan Piontek, fideidonista z diecezji opolskiej. Pracuje w Diecezjalnym Centrum Formacji Świeckich w Togo, jest dyrektorem Caritas diecezjalnej i rektorem sanktuarium diecezjalnego w Aledjo. Zajmuje się programem dostarczania wody pitnej mieszkańcom wsi – zakłada średnio 15 studni rocznie. Kieruje programem pomocy rodzinom na wsi i wybudował kilka budynków służących pielgrzymom i uczestnikom rekolekcji w Sokodé.

Wieloma latami pobytu na misjach w Angoli może pochwalić się również werbista o. Krzysztof Ziarnowski. Pracuje na misjach od 1987 r. Podczas długoletniej wojny pozostał z wiernymi w Luandzie i był ranny. Pełnił funkcję proboszcza, wybudował kościół w wiosce Openga w parafii Tafeto. Obecnie gorliwie posługuje w parafii w Kakulama. Organizuje działalność charytatywną i wspiera dzieci ulicy.

„Misjonarki i misjonarze są budowniczymi także Kościoła w Polsce, otwierają bowiem nasze serca i oczy na potrzeby Kościoła powszechnego, pomagają nam w realizacji chrzcielnego powołania uczniów – misjonarzy – napisał bp Jan Piotrowski. – Ukazują piękno bezinteresownej ofiarności i solidarności z ubogimi. Pozwalają nam wierzyć, że w Jezusie Chrystusie pod wszystkimi szerokościami geograficznymi, na wszystkich kontynentach tworzymy jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół”.

Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce

Od dwudziestolecia międzywojennego działają w Polsce Papieskie Dzieła Misyjne. Służą one ewangelizacji, animacji i współpracy misyjnej, bezpośrednio pozostając do dyspozycji papieża. Podlegają one Kongregacji Ewangelizacji Narodów. Dyrektorem krajowym Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce jest ks. Maciej Będziński.

Papieskie Dzieła Misyjne to:

- Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary
- Papieskie Dzieło św. Piotra Apostoła
- Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci
- Papieska Unia Misyjna

Papieskie Dzieła Misyjne w Polsce prowadzą wiele akcji propagujących misje wśród wiernych Kościoła w Polsce. Angażują w działalność misyjną grupy dzieci i młodzieży oraz wspólnoty parafialne. Zajmują się również materialnym wspieraniem misji. Od lat prowadzą takie akcje, jak: Adoptuj Misyjnych Seminarzystów (AdoMiS), Żywy Różaniec dla Misji czy Misyjne Apostolstwo Chorych. Pod koniec października organizują w Polsce coroczne obchody Dnia Misyjnego i następującego po nim Tygodnia Misyjnego, na który przygotowują materiały liturgiczno-pastoralne.

Cenną inicjatywą Papieskich Dzieł Misyjnych jest organizowana w Warszawie Szkoła
Animatorów Misyjnych. Na coroczne kilkudniowe kursy składają się m.in. wykłady z misjologii, szkolenia filmowe, warsztaty plastyczne, muzyczne i teatralne oraz spotkania z misjonarzami. Papieskie Dzieła Misyjne prowadzą również rekolekcje dla katechetów świeckich, sesje naukowe oraz dni skupienia w seminariach duchownych.

Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary realizuje projekty pomocowe z ofiar składanych na tacę w Światowy Dzień Misyjny we wszystkich polskich parafiach. Tworzą one Fundusz Solidarności Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary. Z tych środków utrzymywani są księża i katechiści pracujący na misjach – zarówno misjonarze, jak i miejscowi kapłani. Prośby o wsparcie dotyczą najczęściej pomocy w budowie kościoła lub jego remoncie.

Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary w 2022 r. przekazało: 805 153,97 dol. na pomoc misjom oraz 219 048,74 dol. na pomoc w utrzymaniu domów studenckich w Rzymie dla kleryków misyjnych i sióstr zakonnych.

Papieskie Dzieło św. Piotra Apostoła przekazało w 2022 r. 78 311,98 dol. na pomoc seminarzystom misyjnym. Dofinansowało też działalność seminariów duchownych w Etiopii, Ghanie, na Madagaskarze, w Peru oraz Indiach.

Najpopularniejsze doroczne akcje Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci to Kolędnicy Misyjni i Dzieci Komunijne Dzieciom Misji. Prowadzi ono również katechezy w szkołach i przedszkolach oraz promuje pracę misyjnych grup parafialnych dla młodzieży. W 2021 r. Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci zebrało 1 650 473,26 zł i sfinansowało 60 projektów. Pomoc dotarła na dwa kontynenty – do Azji i Afryki, do 11 państw: Libii, Madagaskaru, Maroka, Nigerii, Rwandy, Tanzanii, Indii, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu i Uzbekistanu.

Projekty sfinansowane ze zbiórek Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci:
− 15 projektów edukacyjnych (przedszkola, szkoły, ochronki, podręczniki, pomoce szkolne, wyrównywanie szans edukacyjnych),

− 12 projektów dotyczących ochrony zdrowia i życia (ambulatoria, szpitaliki, dożywianie dzieci, studnie z czystą wodą, ośrodki dla matek oczekujących narodzin dzieci i z małymi dziećmi),

− 12 projektów dotyczących duszpasterstwa parafialnego (prowadzenie grup dziecięcych w parafiach, spotkania parafialne, formacja dzieci przy parafiach, świetlice),

− 11 projektów wspierających domy dziecka, bursy i internaty,

− 10 projektów dotyczących tzw. pomocy zwyczajnej (pomoc diecezjom w organizowaniu duszpasterstwa dzieci oraz prowadzeniu różnych ośrodków).

Komisja Episkopatu Polski ds. Misji

Powołana przez Konferencję Episkopatu Polski w 1967 r. Komisja Misyjna (obecnie: Komisja Episkopatu Polski ds. Misji) ma za zadanie realizację wskazań Soboru Watykańskiego II zawartych w „Dekrecie o misyjnej działalności Kościoła” i koordynowanie pracy misyjnej w Polsce. Komisja, której przewodniczy bp Jan Piotrowski, współpracuje z Papieskimi Dziełami Misyjnymi oraz delegatami biskupów ds. misji w diecezjach. Od 2013 r. przy komisji działa Krajowa Rada Misyjna, składająca się z przedstawicieli środowisk misyjnych w Polsce i wspierająca komisję w nadzorowaniu pracy i animacji misyjnej.

Komisja Episkopatu Polski ds. Misji wspiera wyjazdy księży diecezjalnych, osób konsekrowanych i świeckich na misje, a także utrzymuje kontakty z misjonarzami i pomaga im finansowo i materialnie. Troszczy się o powołania misyjne i koordynuje przygotowania misjonarzy do wyjazdu. Dzięki ofiarności darczyńców dysponuje Krajowym Funduszem Misyjnym utworzonym z ofiar zbieranych corocznie w kościołach na tacę 6 stycznia, w uroczystość Objawienia Pańskiego.

Komisja Episkopatu Polski ds. Misji w 2022 r. wydała 976 000 zł na utrzymanie Centrum Formacji Misyjnej. Z tego 622 000 zł zostało przekazane misjonarzom, 800 025 zł wyniosły dotacje urlopowe dla misjonarzy, 175 000 zł zostało przeznaczone na dotacje specjalne (wsparcie finansowe w leczeniu, transport chorych misjonarzy).

 W 2017 r., w 50. rocznicę powstania Komisji Episkopatu Polski ds. Misji ustanowiono Medal „Benemerenti in Opere Evangelizationis”, którym honorowane są osoby i instytucje zasłużone dla misji.

Agendy pomocowe Komisji Episkopatu Polski ds. Misji

1. Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie

Komisja Episkopatu Polski ds. Misji przywiązuje ogromną wagę do kształtowania przyszłych misjonarzy. Od 1984 r. pod jej auspicjami działa w Warszawie Centrum Formacji Misyjnej. Jest to jedyna tego typu placówka w Europie. Formacja, trwająca dziewięć miesięcy, skupia się nie tylko na nauce języków obcych, lecz także na formacji duchowej i misjologicznej. Studenci uczestniczą w wykładach nt. dialogu z innymi kulturami, pracy z ubogimi, medycyny tropikalnej oraz dialogu międzyreligijnego. Pogłębiają wiedzę o krajach, do których zamierzają się udać. Rozeznają swoje powołanie misyjne oraz umacniają wiarę przez modlitwę, adorację eucharystyczną i konferencje ascetyczne.

W tym roku do wyjazdu na placówki misyjne przygotowuje się dziewięć osób: czterech księży diecezjalnych, cztery siostry zakonne i jedna osoba świecka. Wyruszą oni m.in. do Burundi, Boliwii, Ekwadoru i na Jamajkę.

Centrum Formacji Misyjnej jest utrzymywane z Krajowego Funduszu Misyjnego finansowanego ze zbiórki w kościołach 6 stycznia. Dla misjonarzy pobyt w centrum jest bezpłatny. Przez 38 lat funkcjonowania CFM formację ukończyło 1085 osób.

2. MIVA Polska

MIVA Polska (Mission Vehicle Association Polska) od ponad 20 lat wspiera polskich misjonarzy w zdobywaniu środków transportu, które są podstawowym narzędziem ich pracy.

Największe przedsięwzięcia to:
− Akcja św. Krzysztof – 1 grosz za 1 kilometr szczęśliwej jazdy
Akcja trwa cały rok, ale jej finał ma miejsce w czasie corocznych obchodów Ogólnopolskiego Tygodnia św. Krzysztofa. Wtedy odbywa się modlitwa dziękczynno-błagalna za szczęśliwe podróże oraz błogosławieństwo kierowców i ich pojazdów ze zbiórką na środki transportu dla misjonarzy.
− Z Ewangelią na motorze
Ofiary składane przez motocyklistów są przeznaczone na zakup motocykli dla misjonarzy.
− uCZYNek WIARY – rowery dla katechistów w Afryce
Zebrane środki są przeznaczone na zakup rowerów, motorowerów i motocykli dla katechistów, czyli świeckich ewangelizatorów współpracujących z misjonarzami w Afryce i na innych kontynentach.
− Promienie Miłosierdzia – wózki dla niepełnosprawnych na misjach
Fundusze są zbierane podczas Wielkiego Postu. W 2022 r. z prośbą o pomoc w zakupie wózków inwalidzkich dla swoich podopiecznych zgłosiło się do MIVA Polska 21 polskich misjonarzy i misjonarek z 14 krajów Afryki i Ameryki Południowej. Łączne potrzeby dotyczyły prawie 450 wózków. Na ten cel przeznaczono 69 210 euro.
− Ratujemy Życie – Misyjny Ambulans
Zbiórka środków na zakup ambulansów do misyjnych szpitali i ośrodków zdrowia prowadzona jest w Światowy Dzień Pamięci Ofiar Wypadków Drogowych (w trzecią niedzielę listopada). Tego dnia MIVA Polska prowadzi także akcję wspierającą bezpieczeństwo pieszych na drogach „Odblaski życia”. W listopadzie w Centrum Formacji Misyjnej odprawiane są msze za zmarłych misjonarzy i darczyńców misji, a także osoby, które zginęły w wypadkach drogowych.
− Bliżej do szkoły – rower dla ucznia w Afryce
Z zebranych funduszy (52 654 euro) zakupiono 320 rowerów – ułatwiających dotarcie do szkoły oddalonej nieraz o kilka godzin marszu – dla dzieci z Gambii, Republiki Środkowoafrykańskiej, Togo i Czadu.

Łącznie w 2022 r. MIVA Polska zrealizowała 86 projektów na zakup 844 pojazdów w 28 krajach świata: 37 samochodów, 1 ambulansu, 1 barki rzecznej (pływającej przychodni), 3 busów, 42 motocykli (23 dla misjonarzy i 19 dla katechistów), 1 łodzi motorowej, 1 motofurgonu, 1 quada, 447 wózków inwalidzkich, 310 rowerów dla katechistów misyjnych. Suma przekazanej pomocy wyniosła 774 467 euro, a całkowita wartość zrealizowanych projektów to 1 440 702,40 euro.

Wśród beneficjentów pomocy znalazła się m.in. parafia św. Łukasza w Sabou w Burkina Faso. „Dzięki Waszej ofiarności mogliśmy otrzymać pomoc finansową na zakup samochodu terenowego do pracy duszpasterskiej w naszej franciszkańskiej parafii. Po długim czekaniu mogliśmy wreszcie, pod koniec lutego, odebrać samochód. Cieszymy się bardzo, tym bardziej teraz, w czasie Wielkiego Postu, który jest najbardziej intensywnym czasem pracy duszpasterskiej: rekolekcje i spowiedź w wioskach, przygotowanie katechumenów do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej w uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. Nowy samochód jest wielką pomocą w głoszeniu Dobrej Nowiny i służbie ludziom” – napisał o. Marek Hryniewicki OFM Conv.

3. Dzieło Pomocy „Ad Gentes”
Dzieło powołane w 2005 r. przez Komisję Episkopatu Polski ds. Misji wspiera polskich misjonarzy w dziełach ewangelizacyjnych, medycznych, charytatywnych i edukacyjnych. Ze środków pozyskiwanych przez „Ad Gentes” misjonarze budują kościoły i kaplice, wyposażają sale katechetyczne i świetlice dla dzieci i młodzieży, kształcą katechistów, prowadzą ośrodki zdrowia i szpitale, opiekują się starcami i niepełnosprawnymi w hospicjach i schroniskach. Dzieło wspiera również edukację dzieci i młodzieży w przedszkolach, szkołach podstawowych i sierocińcach. Wraz z misjonarzami walczy z głodem i niedożywieniem wśród mieszkańców Afryki, Azji i Oceanii. Pomaga matkom samotnie wychowującym dzieci w zdobywaniu zawodu i wspiera rodziny wielodzietne.

W Polsce Dzieło Pomocy „Ad Gentes” prowadzi animację i formację misyjną. Wydaje książki, broszury i ulotki. Jest organizatorem Ogólnopolskiego Konkursu „Mój szkolny kolega z misji”, w którym biorą udział uczniowie szkół podstawowych. „Ad Gentes” organizuje w drugą niedzielę Wielkiego Postu Dzień Modlitwy, Postu i Solidarności z Misjonarzami. W tym dniu prowadzona jest modlitwa za misje i zbiórka do puszek ofiar na wsparcie misjonarzy. W 2022 r. zebrano 1 883 302,92 zł. Środki te są przeznaczone na sfinansowanie ubezpieczenia zdrowotno-emerytalnego misjonarzy świeckich, dotacje urlopowe dla misjonarzy fideidonistów oraz dofinansowanie projektów pomocowych zgłaszanych przez misjonarzy.

W pięciu ostatnich latach Dzieło Pomocy „Ad Gentes” zrealizowało prawie 700 projektów na misjach. W 2022 r. przeznaczyło 138 659 euro na realizację 124 projektów pomocowych. Pomoc finansową otrzymało 59 sióstr zakonnych, 29 zakonników, 30 księży fideidonistów oraz 5 misjonarzy świeckich. Dofinansowano 61 projektów ewangelizacyjnych i budowlanych, 27 edukacyjnych, 19 charytatywnych i 16 medycznych.

Projekty są konkretną formą rozwiązywania codziennych problemów na placówkach misyjnych. Pisze o tym np. s. Barbara Pustułka ze Zgromadzenia Sióstr od Aniołów, pracująca w Essengu w Kamerunie: „Codziennie przychodzą do naszego szpitalika chorzy, którym potrzeba nie tylko lekarstw, ale także żywności. Docierają do nas z odległych wiosek. Przygotowaliśmy dla nich kuchenkę, gdzie mogą coś ugotować, i najczęściej jest to ryż i sardynki, którymi ich wspieramy. Dla dzieci mamy także specjalną mąkę oraz mleko i cukier. Chorzy zgłaszający się do nas są wyniszczeni wcześniejszym pobytem u tradycyjnych znachorów. Niestety, jest to tak mocno zakorzenione w ich kulturze, że niewiele możemy z tym zrobić. Aby ich ratować, potrzeba wielu kroplówek, antybiotyków, a czasami natychmiastowej transfuzji krwi. Odwiedzamy także osoby starsze, samotne w domach, dzielimy się słowem Bożym i zanosimy komunię św. Przy tej okazji także ich wspieramy żywnością i lekarstwami”.

Obecnie priorytetowe projekty Dzieła Pomocy „Ad Gentes” to budowa domów dla Pigmejów w Burundi we współpracy z ojcami karmelitami oraz budowa studni w Zambii razem z miejscową Caritas. Oprócz tego „Ad Gentes” zaangażowało się w realizację kilku dużych projektów, m.in. rozbudowę szkoły podstawowej w Gitega-Songa w Burundi prowadzonej przez siostry ze Zgromadzenia Dzieciątka Jezus, budowę dachu sali katechetycznej w parafii św. Pawła w Bandundu w Demokratycznej Republice Konga, budowę kaplicy i Sali wykładowej sióstr służek w Butare w Rwandzie oraz projekt utworzenia centrum prasowego przed wizytą papieża Franciszka w Astanie w Kazachstanie.

Przez cały rok 2022 działał numer 72032. Dzięki środkom od osób, które wysłały SMS o treści „Misje”, Dzieło Pomocy sfinansowało pięć dużych projektów edukacyjnych i charytatywnych. W 2021 r. zebrano w ten sposób i przekazano misjonarzom 35 284,82 zł. Dzięki życzliwości wszystkich operatorów komórkowych, którzy udostępnili numer charytatywnie, środki w całości trafiły do misjonarzy.

Pomoc Kościołowi na Wschodzie

Kościół w Polsce wspiera odradzające się wspólnoty wiary na Wschodzie. Warto pamiętać, że posługa duszpasterska w krajach, gdzie chrześcijaństwo jest lub było obecne od dawna (czyli np. w większości państw byłego Związku Radzieckiego), to nie są misje ad gentes (łac. „do narodów” – sformułowanie pochodzi od tytułu dekretu o działalności misyjnej Kościoła Soboru Watykańskiego II), więc duszpasterze pracujący na Wschodzie nie zaliczają się do misjonarzy.

Kapłani i siostry zakonne w byłym ZSRR prowadzą duszpasterstwo parafialne oraz angażują się w pracę charytatywną. Pomoc duchową i materialną koordynuje istniejący od 30 grudnia 1989 r. Zespół Pomocy Kościołowi na Wschodzie (początkowo: Zespół Pomocy Kościelnej Katolikom w ZSSR). W drugą niedzielę adwentu w Polsce i we wspólnotach polonijnych na świecie organizowany jest Dzień Modlitwy i Solidarności z Kościołem na Wschodzie i prowadzona jest zbiórka na ten cel. Przewodniczącym Zespołu obecnie jest bp Krzysztof Chudzio, a dyrektorem biura – chrystusowiec ks. Leszek Kryża.

W 2022 r. pracę Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie zdominowało zapewnienie pomocy materialnej i finansowej Ukrainie, która padła ofiarą agresji ze strony Rosji. Współpracując z wieloma instytucjami, wspólnotami kościelnymi oraz indywidualnymi darczyńcami, Zespół zorganizował w 2022 r. 26 transportów z pomocą humanitarną na Ukrainę. Dzięki współpracy z ukraińską Caritas-Spes i parafiami dotarły one do wielu osób,  rodzin oraz wspólnot zakonnych i parafialnych. Na zakup żywności, artykułów medycznych, środków czystości, piecyków do ogrzewania i agregatorów prądotwórczych dla Ukraińców pozostających na terenach objętych wojną Zespół przeznaczył 1 504 000 zł. Uciekinierów do Polski wsparł kwotą 156 000 zł.

W 2022 r. Zespół dofinansował 214 próśb o pomoc spoza Ukrainy na kwotę 2 121 000 zł. Poza tym zorganizowano letni wypoczynek dzieci i młodzieży (32 grupy z Ukrainy, Białorusi, Uzbekistanu, Kazachstanu i Syberii). Zespół regularnie wspiera finansowo pracę świetlic, przedszkoli, domów dziecka, domów dla seniorów i samotnych matek, przytulisk dla bezdomnych, a także stołówek i kuchni parafialnych oraz zakonnych. Przeznacza środki na zakup szat liturgicznych, nagłośnienia do kościołów i kaplic, zakup modlitewników, Pisma św., śpiewników i pomocy katechetycznych. Stałą pozycję w wydatkach Zespołu stanowi wysyłka prasy katolickiej, wspiera on również media katolickie działające na Wschodzie. Ponadto obejmuje pomocą finansową ubogich studentów z Białorusi, Ukrainy i Gruzji studiujących w Polsce. Cenną inicjatywą Zespołu było powołanie Wolontariatu Syberyjskiego zrzeszającego osoby świeckie, które pomagają duszpasterzom i siostrom zakonnym. W 2022 r. 12 osób przeznaczyło swój urlop na pracę na Ukrainie, w Kazachstanie i we Włoszech.

Media misyjne

Kościół w Polsce stara się angażować media katolickie i publiczne do informowania o misjonarzach i ich dziełach. Artykuły na ten temat ukazują się bardzo często w prasie katolickiej. Prezentują ciekawostki z misji, sytuację polityczną i gospodarczą krajów misyjnych, wierzenia pierwotne. Znajdziemy tam sylwetki misjonarzy i ich relacje.
Istnieją też portale internetowe i pisma promujące misje prowadzone przez diecezje i zgromadzenia zakonne oraz fundacje i stowarzyszenia katolickie.

Czasopisma misyjne to m.in.: „Echo z Afryki”, „Misyjne Drogi”, „Horyzonty Misyjne”, „Misje Dzisiaj”, „Misjonarz”, „Posyłam Was”, „Świat Misyjny”, „Głos Afryki”, „Głoście Ewangelię”, „Kapucyni i Misje”, „My a Trzeci Świat”, „Nasze Misje Franciszkańskie”, „Wiadomości Misyjne”, „Wrota Afryki”, „Annales Missiologici Posnanienses”, „Biuletyn Misjologiczno-Religioznawczy”, „Lumen Gentium”, „Nurt SVD”, „Studia Misjologiczne”.

Portale misyjne to m.in.: www.misyjne.pl, www.adgentes.misje.pl, www.misje.pl, www.missio.org.pl, www.misje-ofm.pl, www.sma.pl, www.misjesalezjanie.pl.

Na misje do Polski?

Coraz więcej młodych Kościołów misyjnych, głównie z Afryki i Azji, otwiera się na potrzeby Kościołów w Europie przeżywających kryzys powołań. Wysyłają one niekiedy kapłanów i siostry zakonne do Europy na studia i do pracy duszpasterskiej. Przestają postrzegać siebie wyłącznie jako biorców i dzielą się swoim bogactwem duchowym. To znak uniwersalności Kościoła.

W Polsce jak na razie mamy niewielu misjonarzy z Afryki, Ameryki Łacińskiej czy Azji. Barierami są dość trudny język, którym nie mówi się nigdzie indziej na świecie, chłodny klimat, a nawet specyficzny sposób żywienia. Jednak także w naszych parafiach i wspólnotach zakonnych coraz częściej możemy spotkać duchownych z innych kontynentów.