W dniach od 27 stycznia do 6 lutego 2023 r., bp Jan Piotrowski, Biskup Kielecki i przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Misji razem z sekretarzem tej komisji, o. Kazimierzem Szymczychą SVD, odwiedzili misjonarzy w Republice Konga (Congo Brazzaville). Goście z Polski spotkali się z wieloma biskupami, księżmi, siostrami zakonnymi, a przede wszystkim z mieszkańcami tego afrykańskiego kraju.

Dnia 27 stycznia 2023 r. bp Jan Piotrowski i o. Kazimierz przybyli do Pointe Noire razem z biskupem Danielem Minzozo, który podróżował razem z nami już od Paryża. Na lotnisku oczekiwał na nas bp Toussaint Ngoma Foumanet, biskup Diecezji de Dolisie. Pierwszym punktem wizyty przybyszów z Polski był obiad w rezydencji bp. Toussaint w Pointe Noire. Po krótkim odpoczynku udaliśmy się w drogę do Dolisie. Po 3 godzinach jazdy dotarliśmy do celu podróży. Tutaj przywitała nas grupa księży na czele z ks. Marianem Pazdanem, kapłanem Diecezji Tarnowskiej, który od 37 już lat posługuje tutaj w Republice Konga. Po wspólnej kolacji, zakończyliśmy nasz pierwszy dzień Eucharystią, dziękując za naszą podróż i pierwszy dzień naszej wizyty.

Następnego dnia po śniadaniu, wyruszyliśmy do Kimongo. To miejsce wyjątkowe i uprzywilejowane przez bp. Jana, ponieważ w latach 1989-1991 był on fundatorem i pierwszym proboszczem tutejszej parafii. Kimongo jest oddalone o 48 km od Dolisie. Wielka ilość wiernych oczekiwała u wejścia na teren parafii. Ze śpiewem i tańcem parafianie przygotowali swojemu pasterzowi niezwykle gorące i wdzięczne przyjęcie. Procesja podobna do tej z wjazdu Jezusa do Jerozolimy, ruszyła w stronę kościoła parafialnego, z tą różnicą, że biskup Jan 34 lata temu jak i dzisiaj, nie szedł, aby umrzeć na krzyżu, ale siać ziarno Bożego słowa i Bożej  miłości. Dlatego też nie jest zaskoczeniem dla nikogo, że katolicy tej części Konga kochają go bez granic. Wielu z nich mimo wcześniejszego deszczu pokonało ponad 70 km pieszo, aby spotkać swojego pierwszego ewangelizatora.

Bp Jan odwiedził to miejsce, już jako biskup kielecki osiem lat temu. Tym razem również biskup Jan zaskakiwał wszystkich swoją pamięcią, znajomością języka lokalnego munukutuba i charyzmatem rozpoznawania swoich parafian po wielu latach. Punktem centralnym była Eucharystia celebrowana przez księży biskupów: Jana i Toussaint oraz licznych kapłanów. Biskup Jan jako przewodniczący Eucharystii wygłosił również homilię, w której w dniu wspomnienia św. Tomasza z Akwinu, zachęcał wiernych do życia ośmioma błogosławieństwami. Recytować błogosławieństwa, to jedno, a żyć nimi to wielki wysiłek. Biskup wspominał też w swoim nauczaniu przykład wielu misjonarzy, katechistów i osób świeckich, którzy na przestrzeni historii pozostawili przykład życia błogosławieństwami. Bez ich służby pełnej świadectwa, ewangelizacja byłaby niemożliwa.

Spotkanie Eucharystyczne było kontynuowane wspólną agapą oraz licznymi rozmowami i wspomnieniami ze swoim pasterzem sprzed 34 lat. Ostatnim punktem pobytu w Kimongo była wspólna modlitwa różańcowa przed grotą Maryjną. Później udaliśmy się w drogę powrotną.  

Następnego dnia, w niedzielę 29 stycznia, miała miejsce uroczysta niedzielna Eucharystia koncelebrowana w Katedrze św. Pawła w Dolisie.

Tutaj biskup Jan był proboszczem w latach 1985-1989, dlatego też znalazł się wśród swoich, w towarzystwie bp. Toussaint, przewodniczył pięknie przygotowanej Eucharystii i wygłosił homilię. Tym razem również ilość uczestników przeszła wszelkie oczekiwania. Wzięło w niej  udział ponad 4 tys. wiernych.

W godzinach popołudniowych odwiedziliśmy jeszcze kolejne parafie w Dolisie, parafię Matki Bożej Fatimskiej, parafię św. Jana Chrzciciela w dzielnicy Thaiti oraz parafię św. Michała Archanioła w dzielnicy Moupepe. Wieczorem odwiedziliśmy również Siostry Bożej Opatrzności na obrzeżach Dolisie.

W poniedziałek, po Mszy św. porannej w kaplicy biskupiej, wyruszyliśmy z wizytą do szkół katolickich znajdujących się na terenie miasta Dolisie. Odwiedziliśmy szkoły należące do parafii św. Pawła, później Kolegium św. Józefa i na koniec byliśmy w Liceum należącym do parafii Matki Bożej Fatimskiej.

W godzinach popołudniowych udaliśmy się z pielgrzymką do Narodowego Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w miejscowości Louvaku. Konstruktorem tego sanktuarium jest ks. Marian Pazdan, fideidonista z diecezji tarnowskiej. Po wspólnej modlitwie Koronką, odwiedziliśmy księży kustoszów tegoż sanktuarium. W drodze powrotnej, biskup miejsca, bp Toussaint, osobiście zaprezentował nam duże obszary terenów rolniczych w miejscowości Mbounda, uprawianych i należących do diecezji, które już teraz służą powoli w zdobywaniu środków dofinansowujących utrzymanie diecezji.

We wtorek, 31 stycznia, w godzinach przedpołudniowych, odwiedziliśmy Szpital należący do Caritas Diecezji Dolisie, gdzie jednym z lekarzy jest rodzimy Ksiądz Jean Baptiste Ngoyi Ngoma. W godzinach popołudniowych, zakończyliśmy nasz pobyt w Dolisie uroczystą Eucharystią koncelebrowaną w Sanktuarium św. Jana Pawła II, której przewodniczył i homilię wygłosił ks. bp Jan Piotrowski. Konstruktorem i proboszczem jest tutaj wspomniany już ks. Marian Pazdan, wieloletni misjonarz-fideidonista, pochodzący z Diecezji Tarnowskiej, który już od trzech dekad posługuje w tym kraju.

Dzień 1 lutego był dniem naszego samochodowego przejazdu z Dolisie do stolicy kraju Brazzaville. Przebywając drogę o długości ponad 500 km, podczas jej trwania, zboczyliśmy nieco z naszej głównej drogi, aby odbyć pielgrzymkę do miejscowości Loulombo. To tutaj podczas wojny domowej, w dniu 27 października 1998 roku, w tutejszej Republice Konga, został zamordowany ks. Jan Czuba, misjonarz fideidonista pochodzący z Diecezji Tarnowskiej. Podczas Eucharystii dziękowaliśmy za życie i męczeńską śmierć misjonarza Jana, prosząc jednocześnie o pokój dla całej Republiki Conga.

Dzień życia osób konsekrowanych, przeżywaliśmy już w stolicy Brazzaville. Centrum tego dnia, była uroczysta Eucharystia w budującej się Parafii Jana Pawła II z Diata.

W dniu 3 lutego, w pierwszy piątek miesiąca, w porannej Eucharystii w Parafii pw. Jezusa Zmartwychwstałego i Bożego Miłosierdzia wynagradzaliśmy Najświętszemu Sercu Jezusa za wszelkie zniewagi i zaniedbania jakie to Najświętsze Serce otrzymuje od niewdzięcznych chrześcijan. Później odwiedziliśmy Szkołę prowadzoną przez Siostry Józefitki. Wieczorem dojechała do Brazzaville ośmioosobowa dalegacja z Polski na czele z księdzem biskupem Andrzejem Jeżem, biskupem tarnowskim. Ich przyjazd oznaczał początek obchodów Złotego Jubileuszu posługi misyjnej księży fideidonstów z Diecezji Tarnowskiej w Republice Konga.

Sobotni dzień 4 lutego rozpoczęliśmy poranną Eucharystią pierwszosobotnią, następnie odwiedziliśmy wspólnotę Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi. W godzinach południowych, cała nasza Delegacja została przyjęta w Nuncjaturze Apostolskiej w Republice Konga przez Arcybiskupa Nuncjusza Javier Herrera Corona i zaproszona na wspólną agapę w ogrodach Nuncjatury. W godzinach popołudniowych, w kościele pw. Jezusa Zmartwychwstałego i Bożego Miłosierdzia, wysłuchaliśmy koncertu pięciu chórów z trzech różnych parafii stolicy Brazzaville. Ta uczta muzyczna była początkiem niedzielnych obchodów jubileuszowych 50-lecia posługi polskich misjonarzy-fideidonistów tarnowskich w Kongu Brazzaville.

Diecezja tarnowska ma wielki udział w ewangelizacji Konga – podkreślił przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Misji, biskup kielecki, Jan Piotrowski, który także głosił Ewangelię w Republice Konga będąc przed laty tarnowskim misjonarzem. Diecezja tarnowska poprzez 31 księży, 4 osoby świeckie oraz 21 sióstr józefitek, z których dla siedmiu ziemią rodzinną jest diecezja tarnowska, ma wielki udział w ewangelizacji Ziemi Kongijskiej, pięknej ziemi, doświadczonej wojną, śmiercią męczeńską ks. Jana Czuby i nagłą śmiercią ks. Józefa Piszczka. To wszystko uwiarygadnia pobyt księży tarnowskich, ich pracę, zakładanie misji, trwanie na posterunku misyjnym.

W dniu 5 lutego, niedzielnym uroczystościom jubileuszowym w Brazzaville, w Parafii pw. Jezusa Zmartwychwstałego i Bożego Miłosierdzia, przewodniczył biskup tarnowski Andrzej Jeż. Homilię wygłosił biskup kielecki i przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Misji Jan Piotrowski. W obchodach jubileuszowych uczestniczył kongijski Episkopat.

Po uroczystościach jubileuszowych, w Kongu Brazzaville biskup Jan Piotrowski i o. Kazimierz, począwszy od 6 lutego kontynuowali swoje odwiedziny polskich misjonarek i misjonarzy w Republice Angoli. Po wspólnej podróży samolotowej z księdzem arcybiskupem Pointe Noire, Migulem Olaverri SDB, zostaliśmy przez niego odwiezieni drogą lądową do przejścia granicznego w Massabi. Tam oczekiwał na nas Padre Carlos, który towarzyszył nam w drodze do Kabindy, podczas której odwiedziliśmy miejscowość Lândana, która była pierwszą misją katolicką, od której rozpoczęła się ewangelizacja terenów środkowej Afryki. Posługują tam jeszcze Siostry świętego Józefa z Cluny. W Kabindzie zostaliśmy przyjęci na nocleg przez tutejszego biskupa Belmiro Cuica Chissengueti CSSp. Następnego dnia samolotem dolecieliśmy do stolicy Angoli do Luandy.

Tutaj zostaliśmy przyjęci przez ojców werbistów: o. Emila Kałka i o. Polikarpusa Kelen, SVD i zamieszkaliśmy w miejscowości Kifangondo, która stała się naszą bazą podczas całego naszego pobytu na ziemi angolańskiej.

Dzień 8 lutego rozpoczęliśmy Eucharystią w sanktuarium Świętego Antoniego w Kifangondo, w którym posługują ojcowie werbiści i kustoszem jest o. Policarpus. Sanktuarium to jest też kościołem parafialnym dla około 40 wiosek. W czasie swojej wieloletniej posługi o. Andrzej Fecko, werbista, nadał sanktuarium jeszcze inny profil. Otóż wokół sanktuarium funkcjonuje przychodnia lekarska (z możliwością akomodacji ciężko chorych), w której obecnie posługują o. Emil Kałka SVD i s. Marta Barbara Sojka ze zgromadzenia Sióstr Służebnic Ducha Świętego (SSpS). Ludzie przychodzą tu po pomoc, której nie znajdują gdzie indziej. Służba zdrowia w Angoli po ponad 20 latach wojny nie funkcjonuje dobrze. Każdego roku w przychodni w Kifangondo udziela się pomocy około 9 000 ludzi dorosłych i około 15 000 dzieci. Najczęściej jest to ratowanie życia. 10 kilometrów od sanktuarium, w parafii Kifangondo, znajduje się leprozorium prowadzone obecnie przez Siostry Służebnice Ducha Świętego: s. Vasanthi Sebastian i s. Barbarę Sojka. Tam znajdują pomoc i możliwość rehabilitacji po chorobie ludzie dotknięci trądem. Lecznica i leprozorium stały się nieodłączną częścią sanktuarium św. Antoniego z Kifangondo. Są one widzialnym znakiem pomocy w sytuacjach trudnych i beznadziejnych, ta zaś staje się znakiem pomocy duchowej w beznadziejnych sytuacjach, znakiem uleczenia ran duszy. 

Sanktuarium było od dawna schronieniem i ucieczką w trudnych czasach, szczególnie w latach wojny domowej, oficjalnie zakończonej w kwietniu 2002 roku. Ludzie gromadzili się tam tłumnie i czuli się bezpiecznie. Wielu zostało umocnionych duchowo i w beznadziejnych sytuacjach życiowych znajdowali siłę oraz nadzieję. Sanktuarium stało się miejscem pojednania z Bogiem i z ludźmi. Wierni odchodzą stąd z nowymi siłami, by odnowić i wzmocnić nadwyrężone fundamenty wspólnoty rodzinnej i sąsiedzkiej zgody.

W godzinach porannych odwiedzaliśmy wspomniane centrum zdrowia Świętego Łukasza w Kifangondo założone przez werbistę o. Andrzeja Fecko. Obecnie posługują tam między innymi o. Emil Kałka SVD i nieustannie siostra Marta Barbara Sojka SSpS.

W południe udaliśmy się do Centrum Zdrowia Muxima wa Yezu (Serca Pana Jezusa) znajdujące się w stolicy w Luandzie, w dzielnicy Cazenga, która liczy 2 miliony mieszkańców. Administratorem tego Centrum jest nasza misjonarka s. Sylwestra Pietrucka SSpS, która już od 41 lat posługuje w Angoli.

Dzień zakończyliśmy spotkaniem Polaków w rezydencji Ambasady Polskiej w Luandzie.

W dniu 9 lutego, polecieliśmy w towarzystwie s. Barbary Sojki SSpS do Diecezji Dundo. Biskupem jest tutaj werbista angolański Estanislau Marques Chindecasse. Przyjął nas tutaj gościnnie polski werbista o. Edward Sito, który pełni funkcję ekonoma diecezjalnego i tworzy werbistowską wspólnotę z biskupem Estanislau. Jeszcze tego samego dnia odwiedziliśmy wspólnotę sióstr Consoladoras de Jesus Sumo e Eterno Sacerdote (Pocieszycielki Jezusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana). W kolejnym dniu, po porannej Eucharystii w miejscowości Luachimo, w godzinach przedpołudniowych odwiedziliśmy Muzeum narodowe w Dundo i zaporę wodną w Camatundo. Jeszcze tego samego dnia, późnym popołudniem, udaliśmy się do stolicy Diecezji w Saurimo.

Tutaj po porannej sobotniej Eucharystii, w dniu wspomnienia Matki Bożej z Lourdes, odwiedziliśmy zespół szkół misji katolickiej prowadzonej przez Siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi, gdzie Siostrą Dyrektor jest Lurdu Mary FMM z Indii. Szkoły liczą 2300 uczniów od nauczania początkowego do 9-tej klasy. Kolejnym miejscem wizyty było katolickie przedszkole im.  Świętego Jana Pawła II, wspaniale prowadzone od 2006 roku przez S. Elżbietę Kołpa FMM misjonarkę z Polski, pochodzącą z Diecezji Tarnowskiej. Po południu podróżowaliśmy do centrum pastoralnego w Matoyo, Sampaya, Luenga. Kończąc naszą wizytę byliśmy w ośrodku zdrowia, gdzie posługuje s. Antonia Domingos FMM z Angoli.

Niedzielnej Eucharystii w Katedrze pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Saurimo przewodniczył ks. biskup Jan Piotrowski i wygłosił homilię. Następnie, jeszcze w godzinach przedpołudniowych, udaliśmy się do miejscowości Dala. Nieopodal, na drodze prowadzącej do tej miejscowości, znajduje się memoriał w formie groty maryjnej, zamordowanych w czasie ostatniej wojny angolańskiej, w dniu 7 kwietnia 1984 r.: siostry Łucji Marii Oliveira FMM, pochodzącej z Hiszpanii i polskiego diakona Alojzego Jurka.

W poniedziałkowe przedpołudnie mieliśmy jeszcze okazję na uroczyste spotkania z młodzieżą w katolickich szkołach w Saurimo i w przedszkolu im. Jana Pawła II. Następnie udaliśmy się w naszej pielgrzymce po angolańskiej ziemi do miejscowości Cacolo (Kakolo). Ta katolicka misja zapisała się wyjątkowo w historii misjonarstwa w Angoli. Tutaj bowiem, 18 grudnia 1983 roku partyzanci z UNITA uprowadzili w nieznanym kierunku o. Krzysztofa Łukoszczyka SVD i innych misjonarzy werbistów oraz pracujące z nimi siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi. Uwolnili ich dopiero 25 kwietnia 1984 roku po negocjacjach prowadzonych przez Watykan i organizacje międzynarodowe. Był to przede wszystkim czas pełny niepewności oraz ogromnych cierpień fizycznych i psychicznych.

W drodze do Cacolo towarzyszył nam obecny tutaj proboszcz o. Krzysztof Ziarnowski SVD, który też w swojej historii misyjnej sam wiele wycierpiał. Najbardziej chyba na skutek eksplozji miny, podłożonej przez partyzantów na drodze. W 1990 r. jechał z chorą dziewczynką i jej mamą do szpitala. Najechał na minę i samochód wyleciał w powietrze. Mama dziecka zginęła na miejscu. O. Krzysztof odniósł liczne obrażenia i stracił dużo krwi. Kiedy zauważył, że małe dziecko zostało na miejscu wypadku i może się spalić, ostatnimi siłami pobiegł po nie. Przez 20 km niósł na plecach dziewczynkę, uratował jej życie. Sam zemdlał z wycieńczenia. Dziecko przeżyło, a on do dziś ma na twarzy czarne blizny. Ten jego bohaterski czyn wszyscy misjonarze i misjonarki w Angoli pamiętają, choć on sam o tym nigdy za wiele nie mówi. Jest nadzwyczaj skromnym człowiekiem.

W dniu 14 lutego, będąc już w Cacolo, w porannej Eucharystii, w łączności z Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie, w dniu świętych Cyryla i Metodego, patronów kaplicy i naszego Centrum Formacji, modliliśmy się za misjonarki misjonarzy przygotowujących się do posłania misyjnego. Następnie wybraliśmy się do oddalonej około 30 km opuszczonej misji Cucumbi (Kukumbi). Z żalem odwiedza się miejsca, które jeszcze 40 lat temu służyły jako funkcjonująca misja katolicka Zgromadzenia Ducha Świętego CSSp. W godzinach popołudniowych oglądaliśmy studnię głębinową, której odwiert dokonany został, po przeszło 30-tu latach istnienia tejże misji, przy pomocy Dzieła Pomocy „Ad Gentes”. Z wody pitnej korzystają tutaj dzieci ze szkoły, chorzy z ośrodka zdrowia i siostry z rodzimego Zgromadzenia Consoladoras de Jesus Sumo e Eterno Sacerdote oraz misjonarze werbiści tutaj posługujący i miejscowa ludność.

Kolejny dzień posłużył nam jako chwile skupienia w pobliskiej, pięknej i cichej okolicy nad jeziorami. Następnego dnia rozpoczęliśmy dwudniową drogę powrotną do stolicy, pokonując około 400 km dziennie. Pierwszy nocleg mieliśmy w werbistowskiej misji Kakulama. Kolejny ostatni dzień naszej podróży rozpoczęty Eucharystią u Sióstr Służebnic Ducha Świętego, prowadził przez miejscowość Malanje i malowniczą dolinę w okolicach miejscowości Dondo, gdzie przepływa rzeka Kwanza. Ostatni etap podróży tego dnia prowadził przez cudowne i osobliwe „Wysokie Skały – Matadi wa Upungo wa Ndongo” miejsce tradycyjnego Królestwa Ndongo. Ten długi dzień podróży zakończyliśmy uroczystą kolacją we wspólnocie Sióstr Służebnic Ducha Świętego w Fundzie.

W ostatnim, pełnym dniu naszego pobytu w Angoli, odbyliśmy pielgrzymkę do Narodowego Sanktuarium Matki Bożej w Muxima. Była to dla nas wspaniała okazja, aby podziękować Bogu przez pośrednictwo Matki Bożej „Mamy Muxima” (Matki od Serca) za nasze pielgrzymowanie po gościnnej misyjnej ziemi kongijskiej i angolańskiej.

Niedziela, 19 lutego, rozpoczęta Eucharystią pod przewodnictwem ks. bp. Jana Piotrowskiego i wygłoszoną przez niego homilią w Sanktuarium św. Antoniego w Kifangondo, była uroczystym dniem spotkań i pożegnań. W godzinach południowych połączyła nas wspólna agapa, na którą przybyli wszyscy polscy misjonarze posługujący w Angoli. Siostry: Maria Domalewska, salezjanka; Elżbieta Kołpa i Krystyna Zachwieja, franciszkanki misjonarki Maryi; Sylwestra Pietrucka i Barbara Sojka, służebnice Ducha Świętego. Ojcowie werbiści: Emil Kałka, Edward Sito i Krzysztof Ziarnowski oraz misjonarki i misjonarze innych narodowości. Zaszczycił nas swoją obecnością Pan Ambasador RP, Piotr Myśliwiec z małżonką Urszulą i inni zaproszeni przyjaciele misjonarzy. Cieszyła nas również obecność przedstawicieli Episkopatu Angoli. Dołączyli do nas, arcybiskup Zeferino Zeca Martins SVD, biskup Huambo; biskupi: António Francisco Jaca SVD, biskup Benguela; Maurício Agostinho Camuto CSSp, biskup z Caxito i Estanislau Marques Chindecasse SVD, biskup Dundo.

Bogu niech będą dzięki za wszelkie łaski otrzymane podczas naszej pielgrzymki na afrykańską ziemię Konga i Angoli oraz za posługujących tam misjonarki i misjonarzy.

o. Kazimierz Szymczycha SVD